فروید در مقاله ناخودآگاه(۱۹۱۵) تصدیق می کند ” هر آنچه که سرکوب می شود، باید ناخودآگاه بماند اما همه ناخودآگاه از سرکوب شده ها تشکیل نمی شود. ناخودآگاه وسعت بیشتری دارد: سرکوب شده ها یک بخشی از ناخودآگاه را تشکیل می دهند نه همه آن را” با این وجود فروید اهمیت این دیگر بخش ها را نادیده می گیرد و آنها را فقط به عنوان چیزی «توصیفا ناخودآگاه» و از نظر روانی ساکن و بدون هیچ نقشی در پویایی های درون ذهنی در نظر می گیرد. گرچه ناخودآگاه سرکوب شده یک نظریه مهم درباره تفکر ناخودآگاه است، اما از نظر بولاس این نگاهی بسیار محدودنگر است و با نظریه رویای فروید که نظریه ای قائل بر خلاقیت ناخودآگاه است هماهنگی ندارد. بنابراین بولاس مدل فرا روانشناختی جدیدی پیشنهاد می کند که در آن روان هم از افکار سرکوب شده و هم افکاری که به دلایل خلاقانه ای برانگیخته و دریافت می شوند، ساخته می شود که آن را «ناخودآگاه پذیرنده» یا «ناخودآگاه دریافت شده» می نامد.
بولاس در کتابش با عنوان یک کاراکتر بودن مکانیسمی را توصیف می کند که ذهن ناهشیار به وسیله آن رشد می کند و از طریق فرآیندی از پذیرندگی خلاق ساخته می شود. در اینجا نظریه شبکه روان زایا(سایکیک جنرا) مطرح می شود که «یک نوع ویژه از ساماندهی روانی تجارب زیسته است که منجر به ایجاد تصاویری خلاقانه و بدیع از زندگی می شود».
شبکه روان زایا، ماتریس ها یا خوشه هایی از شدت(ثقل) درون روانی هستند؛ در واقع وقتی افکار، تصاویر و احساسات مرتبط به هم، با یک نیروی جاذبه روانی جمع کننده جذب هم می شوند، این خوشه ها شکل می گیرند. همانطور که ما رویدادهای زندگی را تجربه می کنیم، این شبکه ها دائما تکثیر می شوند؛ ادراکات جدید به خوشه های از قبل موجود پیوند می خورند و اتصالات بین آنها ادامه می یابد و جزئی از یک شبکه ناخودآگاه پیچیده دائم التزاید می شوند. آنها اشتیاق بیشتر و بیشتر به تجارب لذت بخش را ایجاد می کنند و ما را به جستجوی ابژه های بیرونی که امکان تحول و رشد را برایمان فراهم می کنند، سوق می دهند. این فرآیند دو جانبه- ورود ادراکات بیرونی به ضمیر ناخودآگاه و توجه روان زایا به بیرون- ساختار ذهن را به طریقی شکل می دهد که برای هر شخص یکتا و بی بدیل خواهد بود.
روان زایا باعث و بانی روشن فکری و اکتشاف گری است. هم زمان که سلف از طریق تماس و مشغولیت با ابژه های بیرونی در جستجوی غنا و بالیدن است، روان زایا دیدی به واقعیت می گشاید که خلاقانه و پرمایه و پربار از لحاظ نمادین است.
منبع
درآمدی بر فراروان شناسی کریستوفر بولاس، سارا نتلتون، ترجمه منصوره ولی بیگی، نیره احمدی،۱۳۹۹